Kva skjer når ein held nynorsk opp mot lyset? Nynorsk er eit språk som lever i kvardagen, spesielt mellom bakkar og berg på Vestlandet, og slik som alle språk, formar det vår oppfatning av røyndomen. Men nynorsk kan også betraktast som ein bærer av ein særeigen kvalitet, eit 'vassmerke' som tydeliggjør seg når vi ser den nynorske skriftkulturen i lys av sitt unike potensial. I sin bok, 'Nynorskens lys', undersøker Morten Søberg korleis nynorsken fungerer som ein grunnleggande essayistisk skriftkultur, ein litterær form prega av reiser, samtalar, utforsking og politikk. Nynorskens reise begynte på sett og vis med Ivar Aasens tekst i Morgenbladet den 5. januar 1849, ein samtale mellom to bønder om livets sentrale temaer, som politikk og samfunnsstyring. Året 1894 markerte ei viktig milepæl då Stortinget vedtok den første loven på det nye språket, som erstattde lokale klokkeslett med nasjonal fellestid. I dag har nynorsk festna seg som eit mindretalsspråk i Noreg, og kjenneteiknas av sine spesifikke særtrekk. Den nynorske skriftkulturen er ei vedvarande påminning om at fleirtalet ikkje alltid har rett og viser alternative språklege fakta, erfaringar og tankar. Nynorsken har i seg eit visst mistenkesomn og kjetterskhet, og dessuten kan vi trygt seie at språket sin grunndrag er i tråd med sjangerkrava til essayet. Dette peikar mot at den nynorske skriftkulturen er eit spegelbilde av sakprosasjangeren essay. I tillegg er det viktig at dette perspektivet vert inkludert i det nynorske sjølvbiletet. Med dette som bakgrunn, er nynorsken eit felt for stadig nye forsøk; alltid uferdig og åpne, granskande og spørjande, og med ein vesentlig samtalande karakter.
